Nieuws

Column mentale gezondheid en werk - deel 4

• Maandag 31 juli 2023

Lef hebben

Hoe gaat het liedje ook alweer? O ja, in Holland staat een huis. In Haarlem om precies te zijn, en het is een heel buitengewoon huis. Het draagt de naam Dolhuys. Tegenwoordig in werking als Museum Van De Geest, vroeger had het de functie als ‘’dolhuis’’, huis voor de dollen en krankzinnigen. Onlangs heb ik dit museum bezocht en het heeft diepe indruk op me gemaakt.

Het Dolhuys in Haarlem zet je aan het denken over stigma’s en het belang van mentale gezondheid. Wat is normaal en wat is raar? Moeten wij als mens veranderen, of moeten we onze ideeën over raar en normaal veranderen?

Het Dolhuys heeft alles te maken met het thema inclusie. Er wordt vandaag de dag veel gesproken en gedaan rondom het thema inclusie. Er zou voor iedereen een plek moeten zijn in de maatschappij, op het werk, bij verenigingen etc. Een plek om mee te doen ondanks (of dankzij!) wie je bent, welke voorkeuren je hebt en welke overtuigingen je er op nahoudt. En we vinden het belangrijk om te benadrukken dat die plek voor iedereen IN de maatschappij is en dus niet er buiten.

Een stukje geschiedenis. Kennelijk was het honderden jaren heel normaal om mensen buiten de maatschappij te houden, bijvoorbeeld in allerlei varianten van Dolhuyzen. In sommige gevallen was het heel duidelijk dat iemand thuishoorde in het Dolhuys, wanneer je dol, onhandelbaar, furieus en razend was. In andere gevallen was het een stuk minder duidelijk. Je kon bijvoorbeeld op verzoek van bijvoorbeeld familieleden gedwongen worden opgenomen. Pas later werd dan door een dokter gecheckt of je daadwerkelijk thuishoorde in het Dolhuys. Zoals je begrijpt zijn er heel wat foutieve diagnoses gesteld door familieleden en werden diverse mensen snel weer ontslagen uit het Dolhuys.

In de 17^e eeuw kreeg het Dolhuys ook een verbeterhuis. Hier konden ‘’onaangepaste lieden’’ uit de maatschappij op kosten van familie een tijdje in bewaring worden gesteld. Denk hierbij aan hele gewone dingen, die iedereen zou kunnen overkomen en waarvan het ronduit absurd is dat je daarvoor buiten de maatschappij zou worden gezet. Bijvoorbeeld een vader die wilde dat zijn dochter werd opgenomen omdat ze verliefd was op een man die volgens hem niet deugde omdat hij niet zelf de kost verdiende en Rooms Katholiek was. De gedachte van de vader was dat zijn dochter tijdens de opname in het verbeterhuis vast en zeker ‘’helderder’’ zou gaan denken. De dochter wist gelukkig te ontsnappen.

Wat is er nog over van deze manier van omgaan met mensen? Achtervolgt de geschiedenis ons? Zijn we als mensheid intussen eigenlijk wel iets veranderd? Zijn we wel daadwerkelijk inclusiever geworden?

Mijn bezoek aan het Dolhuys riep een belangrijke vraag bij me op. Wat maakt dat we zo met elkaar om zijn gegaan door de eeuwen heen? Die afstandelijkheid, die angst voor wie of wat we voor ons hebben, het willen uitbannen van anders zijn, het benadrukken van verschillen tussen mensen in plaats van focus op de overeenkomsten. Dat de maatschappij alleen geschikt zou zijn voor een selectief groepje mensen. Verwerpelijk, toch? Volgens de dikke Van Dale is exclusie het tegenovergestelde van het woord inclusie. Zet er een f achter en je hebt exclusief. Een exclusieve maatschappij, alleen voor hen die het weten vol te houden en die zich binnen de kaders van de norm kunnen gedragen. Niet voor iedereen dus, nee, alleen voor hen. Daar kun je toch alleen maar buikpijn van krijgen?

Het Dolhuys raakt een historisch gevoelige en pijnlijke snaar, maar het museum stelt ook gerust en biedt troost. ‘’Je hebt lef nodig om anders te zijn dan de meeste mensen. Maar het vraagt net zo veel lef om geen oordeel te hebben over anders zijn. Om iemand die je niet goed begrijpt te durven begrijpen. Daarvoor moet je jouw eigen ideeën en gedachten even loslaten’’ aldus het Dolhuys.

Wat is project Hoofdzaak Werkt?

In Noord-Holland Noord hebben samenwerkingspartners de handen ineengeslagen om meer bewustzijn en deskundigheid te creëren rondom mentale gezondheid op de werkvloer en in de re-integratie naar werk. GGZ, gemeenten, UWV en WSP werken samen aan een mensgerichte benadering. Daarbij staat centraal dat de behoefte van de medewerker/cliënt wordt uitgesproken en hoe we als omgeving kunnen helpen om die behoefte in vervulling te laten gaan. De samenwerking rondom mentale gezondheid is gebundeld in het project Hoofdzaak Werk Noord-Holland Noord. Projectcoördinatoren Marius Wenker en Brechtje de Nie coördineren samen met een actieve projectgroep de acties rondom het thema mentale gezondheid in Noord-Holland Noord.

Op het gebied van mentale gezondheid valt nog een wereld te winnen. Op het werk, maar ook daarbuiten. Bijvoorbeeld in de bewustwording en de acceptatie van het thema. Laten we kijken wat we als mens voor elkaar kunnen betekenen. Wat kun jij voor een ander doen? Herken je de signalen van een goede en een mindere dag bij jezelf en bij anderen? En wat zou je daar nog in willen leren?

Laat het ons weten via de mail.